Przedawnienie roszczeń – co to oznacza w praktyce?

Niespłacone w terminie zobowiązania stanowią kłopot nie tylko dla wierzycieli, ale również dla osób zadłużonych. Sprawdźmy dlaczego warto spłacać swoje zobowiązania!

Przedawnienie roszczeń majątkowych reguluje przede wszystkim Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Przedawnienie oznacza, że po określonym ustawowo terminie, zobowiązanie z reguły nie może być dochodzone na drodze sądowej lub egzekucyjnej. Czy w takim przypadku dług znika? Zdecydowanie nie.

Terminy przedawnień

Zasadą jest, że roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu po upływie określonego terminu wskazanego w ustawie. Przedawnione zobowiązanie NIE WYGASA, a jedynie nie może być dochodzone przed sądem lub w postępowaniu egzekucyjnym.

Kodeks cywilny przewiduje dwa główne terminy przedawnienia:

• 6 lat – to podstawowy termin przedawnienia dla roszczeń majątkowych, chyba że ustawa stanowi inaczej,
• 3 lata – to termin przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe (np. czynsz najmu) oraz dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (np. o zwrot kredytu lub pożyczki udzielonej przez przedsiębiorcę).

Okazuje się jednak, że ustawodawca przewidział liczne wyjątki od opisanych wyżej ogólnych terminów. Poniżej przedstawiamy ich przykłady:

• 1 rok – to podstawowy termin przedawnienia roszczeń z umów przewozu,
• 2 lata – dotyczy umów sprzedaży wykonanych przez przedsiębiorców, umów o dzieło oraz o wynagrodzenie lub zwrot wydatków z umów zlecenia w przypadku osób, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju.

Warto pamiętać, że w większości przypadków koniec terminu przedawnienia roszczenia jest tożsamy z ostatnim dniem danego roku kalendarzowego, z wyjątkiem terminów przedawnienia krótszych niż dwa lata. Sam bieg przedawnienia zazwyczaj zaczyna być liczony, począwszy od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, czyli najczęściej od dnia, w którym minął termin jego zapłaty określony w umowie z wierzycielem. Należy jednak wiedzieć, że przepisy szczególne (np. o umowie przewozu lub umowie o dzieło) mogą przewidywać inny moment rozpoczęcia biegu przedawnienia. Dodatkowo – jeżeli wymagalność danego roszczenia zależy od podjęcia przez uprawnioną osobę określonej czynności, to pierwszy dzień biegu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym takie roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniona osoba podjęła czynność w najwcześniej możliwym terminie.

W przypadku, gdy roszczenie zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak też roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd – przedawnia się ono z upływem 6 lat. Jednak jeśli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe (np. odsetki), to roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem 3 lat.

Co ma wpływ na bieg przedawnienia?

Ustawodawca przewidział sytuacje, które mogą mieć realny wpływ na bieg przedawnienia.

Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:

• co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej;
• co do roszczeń, które przysługują osobom niemającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę – przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;
• co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu – przez czas trwania małżeństwa;
• co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju – przez czas trwania przeszkody;
• co do roszczeń objętych umową o mediację – przez czas trwania mediacji;
• co do roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej – przez czas trwania postępowania pojednawczego.

Kodeks cywilny określa także sytuacje, w których dochodzi do przerwania biegu przedawnienia. Stanie się to:

• przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, podjętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
• przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.

Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. Natomiast w razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.

Przedawnienie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych (czyli np. osoby niepełnoletniej lub ubezwłasnowolnionej), nie może skończyć się wcześniej niż z upływem 2 lat od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia. Jednak jeśli termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata, jego bieg liczy się od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustała przyczyna jego ustanowienia. Te zasady mają odpowiednie zastosowanie do biegu przedawnienia przeciwko osobie, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia.

Inne okoliczności związane z przedawnieniem

Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Takie zrzeczenie się jest jednak nieważne, jeśli termin przedawnienia nie upłynął i jest ono nadal w biegu w świetle prawa.

Jednak w przypadku roszczeń przysługujących przeciwko konsumentowi, po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia takiego roszczenia na drodze sądowej lub egzekucyjnej.

Warto pamiętać, że w wyjątkowych przypadkach sąd może nie uwzględnić terminu przedawnienia przeciwko konsumentowi, jeśli wymagają tego względy słuszności. Przy podejmowaniu takiej decyzji, sąd powinien rozważyć w szczególności:

• długość terminu przedawnienia;
• długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia;
• charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie wierzyciela w dochodzeniu roszczenia.

Zobowiązanie przedawnione należy spłacić

Przedawnienie roszczenia nie powoduje, że dług przestał istnieć. W dalszym ciągu dłużnik powinien mieć na uwadze, że:

• zadłużenie może wzrastać o odsetki za opóźnienie w spłacie,
• wierzyciel może podejmować działania w celu odzyskania długu na drodze polubownej,
• wierzyciel może przekazać informację o niespłaconym zobowiązaniu do biura informacji gospodarczej, jeśli zostały spełnione warunki określone w Ustawie z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Może to skutkować problemami np. z wzięciem kredytu czy zakupami na raty,
• sprzedać wierzytelność innej osobie, w tym poprzez tzw. giełdę długów.

Firma BEST S.A. pomaga w rozwiązywaniu problemu zadłużenia.

Omówiliśmy najważniejsze kwestie dotyczące przedawnienia roszczeń majątkowych. Jeżeli jesteś osobą zadłużoną i zgłosił się do Ciebie przedstawiciel firmy BEST S.A. to wiedz, że chcemy Ci zaproponować dobre rozwiązanie na wyjście z zadłużenia.

Nasi Doradcy wyjaśnią kwestie związane z ewentualnym przedawnieniem i odpowiedzą na wszelkie pytania dotyczące zobowiązania obsługiwanego przez BEST S.A., a także pomogą wypracować najlepszy sposób, dzięki któremu spłacisz swoje zadłużenie.